Pozbawienie osoby fizycznej zdolności do czynności prawnej częściowo lub całkowicie na skutek orzeczenia sądu okręgowego. Zgodnie z przepisem art. 13 Kodeksu cywilnego całkowicie może zostać ubezwłasnowolniona osoba, która ukończyła lat trzynaście, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie Sąd Rejonowy następnie ustanawia opiekuna chyba, że osoba taka pozostaje jeszcze pod władzą rodzicielską.
Ubezwłasnowolnić częściowo (art. 16 kc) natomiast można osobę pełnoletnią, z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla takiej osoby Sąd Rejonowy ustanawia kuratora.