Zgodnie z przepisem art. 135 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zakres świadczeń alimentacyjnych wyznaczają z jednej strony usprawiedliwione potrzeby uprawnionego dziecka, z drugiej strony zaś możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Oba wskazane elementy zależą od siebie, tzn. że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego dziecka powinny być zaspokojone w takim zakresie, w jakim pozwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego rodzica (wyrok Sądu Najwyższego z 10.10.1969 r., III CRN 350/69). Należy więc najpierw ustalić zakres usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego i możliwości zarobkowe oraz majątkowe zobowiązanego, następnie zaś porównać zakres obu tych elementów. Dopiero zestawienie tych dwóch wartości umożliwia ustalenie, czy i w jakim zakresie (w całości, czy też tylko w części) potrzeby uprawnionego mogą być zaspokojone przez zobowiązanego.
Ustawodawca chroniąc dziecko nie uzależnił zasądzenia alimentów od przesłanki pozostawania dziecka w niedostatku, jak to ma miejsce przy innych podmiotach uprawnionych do świadczeń alimentacyjnych. Rodzice mogą być natomiast zwolnieni od świadczeń alimentacyjnych w stosunku do dziecka tylko wtedy, gdy dziecko posiada własny majątek, a dochody z jego majątku wystarczają na całkowite pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. We wszelkich innych sytuacjach, na rodzicach ciąży obowiązek utrzymania dziecka, który to obowiązek ograniczony jest tylko ich możliwościami zarobkowymi i majątkowymi. Podkreślić także trzeba, że nie można zwolnić rodziców od obowiązku świadczeń alimentacyjnych dlatego, że dziecko jest faktycznie utrzymywane przez kogo innego, np. przez nowego partnera matki, czy też dziadków (wyr. SN z 14.1.2000 r., I CKN 1177/99).
Należy także wskazać, że przepis artykułu 135 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wskazuje, jakie świadczenia pobierane ze środków publicznych nie wpływają na zakres alimentów. Są to świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, podlegające zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji oraz świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej, a także świadczenie wychowawcze (należne w ramach programu „Rodzina 500 plus”) i świadczenia rodzinne.
W postępowaniu sądowym ocena zakresu usprawiedliwionych potrzeb dziecka, jak i możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, winna być dokonywana przez sąd na chwilę orzekania. W razie zmiany stosunków na podstawie przepisu art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.
